Piszesz posty na blogu? Nagrywasz filmy na YouTube lub TikToku? Myślisz o napisaniu własnej książki lub poradnika? A może po prostu chcesz dowiedzieć się, jak w bezpieczny sposób wykorzystywać w swoich pracach teksty, zdjęcia czy filmy innych autorów?

Niezależnie od tego, w jakiej formie wyrażasz siebie i swoją twórczość na pewno niejednokrotnie spotkała Cię (być może nawet nieświadomie) okazja do wykorzystania cudzego utworu. W naszym poprzednim wpisie opowiadaliśmy jak bezpiecznie korzystać z zdjęć ze stocka – jeśli interesuje Cię ten temat, koniecznie zajrzyj tutaj. Dziś jednak poruszymy trochę inną tematykę, choć zdecydowanie powiązaną z wykorzystywaniem cudzych utworów, a mianowicie – cytowanie. 

Cytowanie niejednokrotnie często budzi uczucie niepokoju. Żyjąc w nowoczesnej rzeczywistości, niejednokrotnie w procesie twórczym niezbędne jest odwołanie się do cudzych utworów. Jak już wspominaliśmy w poprzednim wpisie utwór to nie tylko literatura, mogą nim być zarówno teksty, zdjęcia, piosenki  jak i filmy czy grafiki. 

A tym samym cytat sam w sobie nie musi mieć tylko charakteru słownego. Cytatem może być użycie grafiki w swoim poście, tekstu piosenki, czy melodii.

Więc czym dokładnie jest cytat i jak bezpiecznie się nim posługiwać?

Cytat jest formą dozwolonego użytku utworu. Oznacza to, że cytowanie nie narusza praw autorskich innych osób, o ile jest wykonywane w odpowiedni sposób. 

W tym kontekście fundamentalną zasadą jest oznaczanie autora oraz tytułu utworu, oraz gdy to możliwe również jego źródła. Cytowane utwory mogą być przytaczane w części lub całości, jednak należy pamiętać, że to przytoczenie powinno być uzasadnione cechami gatunkowymi tworzonego utworu. Innymi słowy, istotne na tym etapie jest zadanie sobie dwóch pytań: Jaki utwór tworzymy? oraz Dlaczego chcemy zacytować cudzy utwór?

Czy istnieją objętościowe ramy cytowania w utworze?

Nie. Polska ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie określa tego jak dużo objętościowo może obejmować cytat. Innymi słowy, nie istnieją sztywne ramy, które określiłyby jak dużą część cudzego utworu możesz zacytować w swoim. Takie rozwiązanie niewątpliwie prowadziłoby do ograniczenia wolności twórczej. 

Czy autor utworu może wymagać od nas opłaty za cytowanie jego utworu?

Prawo cytatu zapewnia twórcom możliwość nieodpłatnego przytaczania cudzych utworów. Innymi słowy, nikt nie może zobowiązać nas do zapłaty z faktu cytowania utworu. W tym miejscu należy pamiętać o istotnych różnicach pomiędzy cytowaniem, a chociażby korzystaniem z utworu na podstawie licencji.

Podsumowanie